Hoofdstuk 3

Verder lezen

Bij longaandoeningen zoals longemfyseem of longfibrose zijn mensen constant wat benauwd. Ook met deze patiënten kan ik werken. Een uitleg wat er fout gaat in de longen bij longemfyseem (en waarom Buteyko bij hen toch verlichting kan geven) staat op mijn website www.buteyko-instituut.nl. 

Kijk ook op de website van het Longfonds bij astma.

Maar vergeet dat gedeelte over "astma is ongeneeslijk". Ook jij kan zonder astma en astmamedicijnen leven. 

De trilhaarcellen noemt men ook wel cilia. Het slijm hoopt zich op boenop de cilia. Die hebben een soort zweepslagwerking en zorgen ervoor dat het slijm afgevoerd wordt richting de keel. Zo worden de longen schoon gehouden.

Rond 1990 ontdekte men dat ontstekingen een belangrijke rol spelen bij astma. Dit schreef het toonaangevende Amerikaanse medische tijdschrift The New England Journal of Medicine in 1991 (mijn vertaling): 

‘Het zijn spannende tijden voor mensen met astma. De ziekte wordt niet langer alleen maar beschouwd als het samentrekken van de overgevoelige luchtpijpen. Zelfs de lichtste vorm van astma wordt tegenwoordig beschouwd als een ontstekingsziekte’ 

(New England Journal of Medicine 1991; 325:425).

(1) De  minst erge: ik twijfel aan de betrouwbaarheid. Ik heb een keer een trompetspeler in de cursus gehad die me vertelde dat hij, zelfs wanneer hij erg benauwd was, de techniek had om dat schuifje helemaal naar rechts te blazen.

(2) Wat mij betreft wel beroerd si van een piekstroommeter is dat je erg diep in en uit ademt. En dus veel koolzuurgas verliest. Koolzuurgas die de longen openzet. Dus als je dat kwijtraakt wordt je alleen maar nog benauwder. 

Beter is het de Controle Pauze te gebruiken. Die geeft een accuraat beeld (hij zakt als je benauwd wordt).

Maar de standaardtest om te kijken of je astma hebt is en blijft de test waarbij men kijkt naar de FEV1 (hoeveel lucht blaast je uit in de eerste seconden), en dat vergelijkt met de totale hoeveelheid lucht die je uitblaast. Vaak doet men dit daarna nog een keer na het inademen van histamine. 

Niet iedere astmapatiënt reageert duidelijk op prikkels. Er zijn mensen die een hele sterke reactie hebben op een bepaalde prikkel, zoals pinda's. Maar er zijn ook veel mensen waarbij het allemaal tamelijk onduidelijk en vaag blijft. Persoonlijk kon ik absoluut niet tegen katten(haar), maar soms werd ik benauwd zonder dat mij duidelijk was waarom.

Adrenaline is een stresshormoon (net als cortisol - zie voetnoot 21) dat tijdens stress vrijkomt. Het zet dan de luchtwegen open. Men wist al een lange tijd dat adrenaline bij een astma-aanval verlichting kon geven. Maar rond 1905 kon men adrenaline synthetisch namaken. Het werd op de markt gebracht verpakt in glas-ampullen die een huisarts dan kon breken, waarna hij of zij de adrenaline met een injectie kon toedienen.

Wel jammer is het dat je door de adrenaline zwaarder gaat ademen, veel koolzuurgas kan verliezen, waardoor de astma vrij snel terug kan komen.

Hier een leuk artikel over de geschiedenis van adrenaline.

Voordat adrenaline op de markt (1905) kwam was het behelpen. Henry Salter beveelt in zijn boek uit 1860 een aantal remedies aan zoals hete, sterke koffie ("It cannot be given too strong" schrijft hij erbij. Het gaat dus om de cafeïne), chloroform, tabak-roken, het roken van de zaden van de Datura-plant,  het inademen van dampen die ontstaan bij het verbranden van kaliumnitraat-papier.

Zo schrijft het RIVM in een rapport uit 2002: "de prevalentie van astma is toegenomen van 5 per 1000 personen in 1983 tot 26-31 per 1000 personen in 1999". 

De medische wereld staat voor een raadsel. 

Mijn advies zou zijn: wanneer je  benauwd wordt probeer je eerst die benauwdheid op te heffen met een oefening die ik beschrijf op bladzijde 119 en 120. Lukt het niet, gebruik dan pas je kortwerkende luchtwegverwijder.

En gebruik je luchtwegverwijder niet vóór het sporten, voor het inhaleren van een ontstekingsremmer. Wordt je tijdens het sporten benauwd, dan betekent dat dat je te veel ademt en koolzuurgas verliest in plaats van opbouwt.   

Door internationale astma-experts is een astma protocol opgesteld. Daarin staat dat de eerste stap bij medicijngebruik is het voorschrijven van een kortwerkende luchtwegverwijder. Ik leg dat astma protocol verder uit op bladzijde 60 en 61.

Mijn ervaring is helaas dat veel artsen zich niet aan dat protocol houden.

Zie voetnoot 14.

De beta2-receptoren zitten vooral in je luchtwegen, maar ook in je slagaderen, je hart, je slijmklieren en skeletspieren. Ze reageren op adrenaline en zetten dan bijvoorbeeld je luchtwegen open. Beta2-agonisten (wat in veel luchtwegverwijders zit) doen net alsof ze adrenaline zijn en zetten dus ook de luchtwegen open. Maar ze versnellen ook je hartslag en verdiepen je ademhaling. Wat jammer is.

Wanneer je het leuk vind kan je hieronder er wat meer over lezen (vrij technisch, en het is in het Engels).

Het kan dus een hele zoektocht zijn. Soms werkt een medicijn een tijdlang goed, maar opeens lijkt het dan minder te werken. Op www.mijnmedicijn.nl staan ervaringen van gebruikers met specifieke medicijnen.

Ik zie de laatste jaren steeds minder mensen die  Atrovent gebruiken. Op de website van ziekenhuis.nl worden vragen over dit medicijn beantwoordt (je kan er ook naar andere medicijnen kijken). 

Zo staat het in het astma protocol. Wanneer je vaker dan twee keer per week een kortwerkende luchtwegverwijder gebruikt is dat een teken dat de astma niet goed onder controle is. Praat met je arts. Grote kans dat je een ontstekingsremmer nodig hebt.

Cortisol wordt gemaakt in de bijnieren (die hoedjes bovenop de nieren in de foto). Het is een  stresshormoon (net als adrenaline): het komt vrij  bij elke vorm van stress, zowel fysiek als psychologisch. Het zorgt er o.a. voor dat er extra glucose in het bloed terecht komt, wat gebruikt kan worden in de cellen voor het maken van energie.

Eén van de dingen die het ook doet, en die wij als Buteyko Therapeuten erg belangrijk vinden, is dat het de ademhaling vermindert. Daarom zijn wij ook gelukkiger met medicijnen die gebaseerd zijn op cortisol (waarin corticosteroïden zitten). En minder gelukkig met medicijnen die gebaseerd zijn op adrenaline (de beta2-agonisten) omdat die weliswaar verlichting geven (de luchtwegen open zetten) maar ook de ademhaling zwaarder maken.

De productie van cortisol in het lichaam volgt een dag/nacht ritme. Midden in de nacht is de productie laag (waardoor je zwaarder kan gaan ademen en nachtelijke astma kan ontwikkelen). Na het ontwaken komt er meer cortisol vrij. 

Je kan ook eens gaan kijken (naast op www.mijnmedicijn.nl of www.ziekenhuis.nl) op www.longforum.nl (de discussie-site van het Longfonds) waar mensen hun ervaringen delen.

Kleine waarschuwing: niet Buteyko noemen want dan bestaat de kans dat je eraf gegooid wordt (zoals een aantal cursisten van me gemerkt hebben die hun verhaal er wilden doen). 

Mijn ervaring is dat veel cursisten op termijn hun inhalatiecorticosteroïden kunnen afbouwen naar nul. Maar bij mensen die zeer ernstige astma hebben en die jaren op een onderhoudsdosis Prednison gezeten hebben, kan dit lastiger zijn. De bijnieren zijn dan zo 'lui' geworden en produceren zo weinig cortisol, dat het moeilijk kan zijn "ze weer aan de praat te krijgen".

Ik zie in mijn cursussen erg weinig cursisten die deze biologicals gebruiken. Ze worden gebruikt door mensen met ernstig eosinofiel astma. En je krijgt een infuus of injectie.

Je kan er o.a. op de website van Astmavereniging Nederland en Davos wat meer over lezen.

Formoterol en Salmeterol zijn beta2-agonisten. Ze houden de luchtwegen niet vier uur open zoals kortwerkende luchtwegverwijders, maar ongeveer 12 uur. En adrenaline stimuleert de ademhaling, dus je bent 12 uur lang zwaarder aan het ademen.

Buteyko zei altijd: 1 pufje Formoterol en Salmeterol heeft net zoveel invloed op de ademhaling als 8 pufjes Ventolin.

Dit is puur mijn persoonlijke indruk, gebaseerd op het begeleiden van astmapatiënten die deze Atrovent of Spiriva gebruiken. 

Astma is een ziekte waarbij goed een slechte periodes zich afwisselen. En omdat alle medicijnen bijwerkingen hebben is het algemene standpunt: Gebruik alleen die medicijnen die je nodig hebt.

Stel dat het wat beter met je gaat en je hebt eigenlijk de langwerkende luchtwegverwijder niet meer nodig (het glad spierweefsel verkrampt niet meer). Dan zou  je moeten stoppen met dat medicijn en door moeten gaan met alleen de ontstekingsremmer. Maar wanneer je een combinatiemedicijn gebruikt kan dat niet: Ga je er minder van gebruiken dan verminder je én de langwerkende luchtwegverwijder én de ontstekingsremmer. 

Tijdens een Buteyko cursus krijg je tips over het verminderen van je astmamedicatie. Maar je doet dit altijd in overleg met je behandelende arts. 

Seretide is in 1999 door GlaxoSmithKline op de markt gebracht. De wereldwijde omzet van Seretide was in 2003 al gestegen tot meer dan €3.000.000.000 (drie miljard euro) per jaar. In 2012 was de omzet gestegen tot 5 miljard euro. Maar de laatste jaren daalt de omzet sterk  (het is veel goedkoper geworden. Ooit koste het in Nederland meer dan €100 per inhalator, nu is het ongeveer €27,- per inhalator. Wat te maken heeft met toegenomen concurrentie van o.a. Foster).

Volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) staat nu het combinatiemedicijn Foster (formoterol met beclometason) bovenaan de lijst van de astmamedicijnen wanneer je kijkt naar de totale omzet.  Er zijn ongeveer 273.000 Nederlanders die het gebruiken en de omzet is ongeveer 62 miljoen euro. Schokkend is dat het aantal gebruikers in 1 jaar (2022) met 14% gegroeid is.

Maar het meest gebruikte astmamedicijn is Salbutamol (Ventolin). Er zijn ongeveer 840.00 Nederlanders die het gebruiken. Het aantal gebruikers is in 2022 met 8% toegenomen.

GINA (Global Initiative on Asthma) is een internationale organisatie die richtlijnen voor artsen opstelt. 

In het rapport kijkt men helaas alleen naar medicijnen (geen woord over ademtraining, acupunctuur, etc). Je kan het hele rapport hier lezen.

De British Thoracic Society & Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN) heeft ook een rapport geschreven met aanbevelingen voor Britse artsen over hoe ze het beste met astma om kunnen gaan. Het heet de “British Guideline on the Management of Asthma 2008” van de British Thoracic Society & Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN).

Het rapport oordeelt positief over de Buteyko Methode, gebaseerd op het medisch onderzoek dat er gedaan is. 

Men schrijft:  "Buteyko breathing technique may be considered to help patients to control the symptoms of asthma". Wat je mag je vertalen als: "De Buteyko Methode kan gezien worden als een methode waarmee patiënten hun astmasymptomen kunnen controleren".

Klik je op de link hieronder, dan ga je naar www.buteyko-instituut, waar ik iets over het SIGN rapport geschreven heb.

Ik heb het iets vereenvoudigd. Op de website van het Nederlands Huisartsen Genootschap vind je een vergelijkbare versie. 

Alle medicijnen hebben bijwerkingen.

Dit zogenaamde meta-onderzoek (waarbij gekeken werd naar 19 studies waaraan in totaal 33.826 astmapatiënten meededen) is geschreven door een aantal artsen en in juni 2006 gepubliceerd in het medische tijdschrift Annals of Internal Medicine. De titel van het stuk is: “Meta-Analysis: Effect of Long-Acting ß-Agonists on Severe Asthma Exacerbations and Asthma-Related Deaths”.

De conclusie luidt: “Langwerkende Beta2-agonisten vergroten de kans op een ziekenhuisopname voor astma, een levensbedreigende astma-aanval, en astmasterfte”.

In het stuk kijkt men op een gegeven moment expliciet naar salmeterol (Serevent) en stelt: “deze gegevens laten zien dat salmeterol verantwoordelijk zou kunnen zijn voor ongeveer 4000 van de 5000 astma-gerelateerde sterftegevallen in de USA elk jaar”.

Vertaling: "dat de extra sterfgevallen, die naar schatting meer dan 3500 waren in de periode 1961-67, waarschijnlijk het gevolg waren van overmatig gebruik van inhalatoren en dat de daaropvolgende daling van het sterftecijfer het gevolg was van een groter bewustzijn door artsen en patiënten van de gevaren van overmatig gebruik".

Iedereen is er wel over eens dat er rond 1981-83 erg veel jonge mensen stierven door astma. Maart er is wel enige controversie. De ene onderzoeker zegt dat dit kwam doordat het gebruik van fenoterol sterk toenam en dat de sterfte pas weer afnam toen het gebruik van fenoterol afnam. Zoals bijvoorbeeld in dit artikel beweerd wordt.

En een ander zegt dat de afname van het aantal sterfgevallen vooral komt doordat er meer ontstekingsremmers gebruikt werden. Zoals in dit artikel.   

In ieder geval heeft de sterkte toename van sterfgevallen met het overmatig gebruik van fenoterol (Berotec) te maken. En de echte les is: Gebruik je meer dan twee keer per week een luchtwegverwijder dan is je astma niet goed onder controle: zorg dat je een ontstekingsremmer krijgt. Dan is de kans dat je overlijdt door een astma-aanval veel kleiner.

Zie bijvoorbeeld het artikel van M.R. Sears (“Deleterious Effects of Inhaled ß-Agonists”) dat in 2001 in Chest gepubliceerd is. Je kan een samenvatting hier lezen.

Een artikel dat een verklaring geeft voor de observatie dat beta2-agonisten astma kunnen verergeren kan je hieronder lezen.

Er is steeds meer onderzoek dat aantoont dat luchtwegverwijders weliswaar een astma-aanval stoppen, maar dat regelmatig gebruik er toe kan leiden dat men vaker een astma-aanval krijgt.

Zie bijvoorbeeld het onderzoek van Taylor (en anderen) bij 64 astmapatiënten. Het is gepubliceerd in Thorax, en een samenvatting vind je via de link hieronder.

De conclusie was (vertaling Google): 

"Chronisch gebruik van geïnhaleerd fenoterol resulteerde bij astmatische proefpersonen in meer exacerbaties, een significante afname van de longfunctie bij aanvang en een toename van de luchtwegrespons op methacholine, maar veranderde de respons op de bronchusverwijders niet. Deze bevindingen ondersteunen het eerdere rapport dat regelmatige behandeling met geïnhaleerde bèta-agonisten schadelijk is voor de langetermijn-controle van astma".

Betablokkers (de naam zegt het al) blokkeren de beta2-receptoren. Ze houden o.a. de hartslag en bloeddruk laag. Ze gaan dus in tegen luchtwegverwijders zoals Ventolin (de beta2-agonisten). Er is daarom voorzicht geboden bij sommige betablokkers wanneer je deze astmamedicijnen gebruikt.

Lees verder op de website van het Tijdschrift voor Praktijkondersteuners en Praktijkverpleegkundigen.

Kijk op deze website voor meer informatie over het gebruik van een voorzetkamer.

Onderzoek heeft verder aangetoond dat het effectiever is een luchtwegverwijder via een voorzetkamer te nemen dan via een vernevelaar.

Hier wat meer over heesheid en candida. Gebruik een voorzetkamer.

Een uitgebreid artikel over inhalatoren en verschillende voorzetkamers vind je via de link hieronder.

Wat gedragsproblemen bij kinderen betreft is dit artikel interessant. Gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 

En poets je tanden tenminste twee keer per dag. En gebruik een voorzetkamer.

Zie voetnoot 40.

Er zijn kinderen overleden doordat ze gedurende lange tijd zoveel corticosteroïden inhaleerden (b.v. 4x de maximale dagelijkse dosis Flixotide) dat hun bijnieren stopten met het produceren van deze hormonen. Men noemt dit “adrenal fatigue”. Zie verder voor een schokkend verhaal bijvoorbeeld de BBC website.

Lees bijvoorbeeld dit artikel.

Helaas. Het artikel stond op de website van de AD, maar is er niet meer na te kijken. Ik heb het nog niet ergens anders gevonden.

Dat lichte astma overgaat in een zwaardere vorm van astma geldt zeker niet voor iedereen. Maar ook mensen met een lichte vorm kunnen soms ernstige astma-aanvallen krijgen. 

Farmaceutische bedrijven zoeken dan ook niet naar een 'geneesmiddel', maar een medicijn dat iemand dag in dag uit de rest van zijn of haar leven moet gebruiken.

Pas wanneer een paradigma onhoudbaar wordt omdat er steeds meer verschijnselen zijn die het niet kan verklaren en die niet langer genegeerd kunnen worden, terwijl er een alternatieve theorie op kom zetten die deze verschijnselen wel kan verklaren, zal er een revolutie in het denken plaatsvinden. En dan ontstaat er een nieuw paradigma (waarin men weer vastzit).

Wetenschap heeft sociale en psychologische aspecten. Het is gebaseerd op de wetenschappelijk methode, maar wat waard is onderzocht te worden wordt grotendeels bepaald door het heersende paradigma. Vandaar dat men vanuit het Longfonds (waar men trouw de farmaceutische insteek en industrie volgt) geen onderzoek zal doen naar hoe bijvoorbeeld ademen en astma met elkaar verbonden zijn .

Paradigma's sterven uit met hun verdedigers en nieuwe paradigma's ontstaan met nieuwe generaties onderzoekers. 

Ik kan deze brief nalezen op mijn website (www.buteyko-instituut.nl). Volg de link.

Ik snap het ergens ook wel. Wanneer je 30 jaar als longarts tegen je patiënten zegt: "Astma is ongeneeslijk" en "De rest van je leven moet je astmamedicijnen gebruiken" dan sta je niet open voor informatie die daar tegenin gaat. Stel je voor dat die arts mijn boek was gaat lezen en ontdekte  dat hij zijn patiënten 30 jaar lang onjuist voorgelicht had. Dat is geen fijn gevoel. Dus dat boek wil hij uit zelfbescherming niet lezen.

Zoals de Cognitieve Dissonantie theorie van Festinger verklaart. Dat is (wat mij betreft) de belangrijkste sociaal-psychologische theorie die ooit opgesteld is. Het verklaart waarom mensen zich afsluiten van informatie die hun wereldbeeld kan ondermijnen. Waarom mensen in de Verenigde Staten CNN óf Fox News kijken, maar niet beiden. 

Dit schrijft de longarts bij het begin van het proces: "Laten we samen optrekken en afspreken dat jij je behandeling blijft geven en ik de medicamenteuze behandeling zal begeleiden, waarbij het streven is deze zo minimaal, te houden en te stoppen waar mogelijk".

Toen het na een paar weken goed ging met Pim emailde hij: "Dank voor je info, en fijn dat het goed gaat met Gerald en hij zelfs kan inspannen zonder te ademen (wat overigens volstrekt onfysiologisch is en derhalve ongewenst….)." 

Die laatste opmerking toont aan dat hij weinig van de Buteyko-oefeningen begrijpt, dus ik emailde terug: "Ik heb een voorstel. Ik stel voor dat ik je in een zoom-sessie uit ga leggen wat de visie van Buteyko op astma is. Jij denkt kritisch mee, en kijkt waar hij volgens jou fout zit. Ik heb zelf astma gehad, en zijn visie op astma is zo logisch en onderbouwd dat het mij 22 jaar geleden overgehaald heeft Buteyko te leren. Geen astma en medicijnen meer (je komt er nooit meer vanaf vertellen artsen me). Sinds mijn opleiding tot Buteyko Therapeut heb ik met een kleine 1000 astmapatiënten gewerkt (en iets van 3000 met andere aandoeningen) en zie steeds bevestigd dat als men rustiger ademt, astma weg trekt".

Daar wilde hij niet op ingaan (hij wilde niet Zoomen), maar hij bleef hameren op dat hij alleen over de medicijnen ging en ik me daar niet meer te bemoeien had (wat ik ook niet gedaan heb - de ouders hebben zelf besloten de medicijnen te verminderen toen het goed ging met Pim): "Mijn punt ligt (en ik val in herhaling) puur bij je bemoeienis met het medische beleid en dat mag je gewoon niet, daar ben je niet toe bevoegd. In overleg met juridische zaken van onze ziekenhuis wil ik dat dan ook graag nog eens bevestigen". 

Bij het volgende bezoek aan de longarts wilden de ouders van Pim hem mijn boek geven, maar dat wilde hij niet aannemen. Ik heb het vervolgens naar hem opgestuurd, met opnieuw de uitnodiging met me te Zoomen zodat ik al zijn vragen kon beantwoorden. Maar ik nooit meer iets van hem gehoord.

Cognitieve Dissonantie in actie, denk ik (zie voetnoot 50).

Je kan deze BBC-documentaire op YouTube bekijken.

Je heb de hele discussie op deze website gezet.